Geagendeerd door: S. Schilderman (D66), T. Homan (S&S), J. Wijmenga (CU), C. Bos (SBU), de fractie van de PVV, T. Schipper (SP), E. Virginia (GroenLinks), A. Sasbrink (PvdD), G. te Hoonte (VVD), B. Işik (PvdA) en S. van Waveren (CDA) De fracties willen de implicaties van hetgeen genoemd is de raadsbrief en de rapportage over het onderzoek naar de Wal- en Kluismuren bespreken in de commissie. De fracties willen kunnen reflecteren en terugkijken op de rol van gemeente, college en raad in het proces. Ook willen de fracties de (budgettaire) conclusie en de gevolgen van het inzetten van een nieuwe onderzoeksfase met elkaar bespreken. De fracties willen zaken meegeven voor de nieuwe aanpak op het gebied van fasering en planning, veiligheid, de financiën en het na te streven kwaliteitsniveau. Specifiek is de commissiebehandeling van belang om invloed te hebben op het plan van aanpak dat opgesteld wordt voor het programma.
Het project rond de historische wal- en kluismuren startte in 2008. Destijds was er ruim 35 miljoen euro begroot, inmiddels is de rekening opgelopen naar ruim 62 miljoen. Eerder verscheen er een zeer kritisch rapport over het project. Volgens een onderzoeksbureau heeft de gemeente het project niet goed aangepakt en is het stelselmatig onderschat. Zo was er geen strategie voor het gehele project en zag de gemeente te laat in dat er onvoldoende geld beschikbaar was.
JANBOEL SP-fractievoorzitter Tim Schipper vatte de afgelopen twaalf jaar samen: “Het was organisatorisch een janboel, het was financieel een janboel en het was qua kennis en kunde een janboel.” Maar een zwartepiet uitdelen is lastig, stelt de raad vast. Want er zijn meerdere wethouders bij betrokken geweest, van zowel coalitiepartij GroenLinks, als de VVD. Die laatste partij is nu de grootste oppositiepartij, maar leverde eerder twee wethouders aan het project.
UITHOFTRAM Veel partijen legde een verband met andere grote projecten met vergelijkbare problemen, bijvoorbeeld de aanleg van de Uithoftram. Eva Oosters (Student & Starter): “Hoe heeft dit kunnen gebeuren, want dit is niet het eerste project dat niet goed loopt.” Susanne Schilderman (D66): “Ik ben best geschrokken, dit project is systematisch onderschat. Het verdient in de toekomst veel meer aandacht.”
De raad vergaderde vooral over hoe het verder moet en daarbij kwamen veel wensen aan de orde. Veel partijen vinden dat de eigenaren van de kelders aan de grachten meer en beter bij het project betrokken moeten worden. Gertjan te Hoonte (VVD) stelt dat de bewoners zich niet gehoord voelen. Ook andere partijen vinden dat de communicatie met de bewoners verbeterd moet worden. De VVD pleit voor een soort van stichting of vereniging waarin gemeente en bewoners samenwerken in het project. Daar zou dan eventueel een onafhankelijke derde partij bij betrokken kunnen worden.
ALLE KELDERS Bert Kos van het CDA wil het project vergroten. Volgens hem zijn er ook grote problemen bij kelders aan de Choorstraat. Hij wil dat de wethouder bij zijn verkenning naar oplossingen voor het project ook dit soort kelders betrekt. Die kelders zitten nu nog niet in het herstelproject. En dus pleitten meerdere partijen voor een integrale aanpak van alle kelders in de binnenstad. Inmiddels is de wethouder bezig met een plan van aanpak, dat in april klaar moet zijn. Hij gaf aan dat hij bij dat plan ook andere kelders, zoals aan de Choorstraat, gaat betrekken.
Een grote meerderheid van de raad dat vrachtwagens nu echt weg moeten blijven van de grachten. Die zijn verboden, maar regelmatig rijden er nog zware vrachtwagens door de oude binnenstad. Gertjan te Hoonte (VVD): “De vrachtwagens die nu nog over de gracht rijden moeten echt een hele vette boete krijgen.” D66-raadslid Susanne Schilderman gaat een stap verder, zij wil de hele binnenstad vrij van vrachtverkeer maken. Distributiecentra aan de rand van de stad zouden vrachtwagens moeten afvangen. Goederen zouden dan verder vervoerd moeten worden met kleine elektrische karretjes of fietsen. Wethouder Diepeveen zegt dat die route al is ingezet.
Er werd verder veel werd er gepraat over de financiën. Duidelijk is dat er extra geld nodig is. Bülent Isik van de PvdA was het meest pessimistisch: “32 miljoen wordt 50 miljoen, wordt 60 miljoen.” Andere partijen gingen daar niet in mee. Maar zij wilden wel dat de pijn zo snel mogelijk wordt genomen.
FUIFJE Tim Schipper (SP): “We gaan nu niet nog even fuiven van de centen en schuiven de problemen door naar de volgende begroting die vlak voor de verkiezingen zit.” Hij doelt daarmee op het feit dat de problemen dan op het bordje komen van een volgende coalitie, na de verkiezingen. Die beginnen dan hun periode met een grote tegenvaller. Wethouder Diepeveen (GroenLinks) laat zich echter niet opjagen: “We moeten echt ruim de tijd nemen voor een goede herstart van het project.”
De wethouder wil eerst weten wat hem nog te wachten staat. Hij denkt minstens een jaar nodig te hebben voor hij het project kan herstarten.
8 December verstuurden de bewoners een noodkreet aan B&W en de gemeenteraad. Zij scheven dat de middeleeuwse basisbouw niet is bestand tegen grote trillingen en kapotgereden plaveisels boven hun werfkelders. ‘Scheurvorming in gevels en binnenmuren was al niet meer ongewoon. Maar inmiddels is er steeds meer scheurvorming waarbij muren en fundamenten dreigen in te storten of gevaar opleveren van omvallen.’ Het plaveisel, hardsteen stoepranden, palen, worden regelmatig kapotgereden. Op de smalle stukken rijden vrachtwagens zich vast en beschadigen geparkeerde auto’s.
Te laat Bewoner Peter Hustinx, woordvoerder namens de Nieuwegrachters: ‘Als we een zware vrachtwagen zien, kunnen we rechtstreeks bellen met een 06-nummer van handhaving. Die zijn er doorgaans in tien minuten. Wanneer de chauffeurs langdurig aan het laden en lossen zijn, kunnen ze worden betrapt.
Maar vaak is de vogel allang gevlogen.’ De briefschrijvers willen een 30-kilometerzone. Ook moeten de verbodsborden voor zwaar verkeer beter in het zicht komen. Het steekt de bewoners (twee derde van hen staat achter de brief) dat bijna altijd de eigenaar verantwoordelijk wordt gehouden voor de schade, terwijl de gemeente haar zorgplicht niet nakomt en een visie op veilig onderhoud en gebruik van de grachten ontbreekt.
Voorlopig afgesloten Voorlopig blijft de Nieuwegracht tussen de ABC-straat en de Groenestraat afgesloten. De weg kan pas weer open voor (vracht)auto’s als de twee kelders die onder het gat zitten, zijn verstevigd. De inzakking van straat en kelder is voor het college aanleiding voor een grondige inspectie van kelders die niet vaak gebruikt worden. Bij onderzoek van het gat in de bestrating bij Nieuwegracht 137 – het witte oude gebouw van het WKZ – bleek dat ook de onderliggende werfkelder een gat vertoont en een andere in slechte staat is. Vermoedelijk is er lange tijd niemand in deze kelders geweest.
Hoe aanpakken? Er is nu besloten alle werfkelders en kelders onder wegen die niet uitkomen op een werf (wegkelders) te inspecteren als het vermoeden bestaat dat daar al lang geen mens meer was. Waarschijnlijk zijn er meer dan honderd ‘spookkelders’. Ook komt er inspectie van kelders waarover bewoners melding hebben gedaan. In april wordt de planning bekend. De gemeente overlegt met de eigenaren hoe het herstel aan te pakken. Gaat Utrecht dat betalen of moeten de woningbezitters aan de bak? Doorgaans geldt: eigenaren zijn zelf verantwoordelijk voor schadeherstel aan hun pand.
Nu wordt de laatste kelder bij huisnummer 68 aangepakt. De verzakte kelder en de gescheurde kluismuur worden grotendeels afgebroken en opnieuw opgebouwd. De naastgelegen kelder – bij voormalig huisnummer 70, maar behorend bij nummer 68 – vormt één constructief geheel met de andere kelder en is nu ook ontgraven. Deze kelder is nog goed, maar moet tijdens de restauratie van de andere kelder wel worden beschermd en gestut.
Dertig miljoen meer Al bij al heeft het herstel van de wal- en kluismuren de gemeente ongeveer dertig miljoen euro meer gekost dan was ingeschat en het project duurt ook veel langer. Het is al vier jaar uitgelopen op de oorspronkelijke planning.
