Het Utrechtse wervenstelsel is aan groot onderhoud toe. Werfkelders zijn in slechte staat en niet alle ruimtes onder de grond waren goed in beeld. Daarom is de gemeente een grootschalig onderzoek gestart naar het wervenstelsel en de eerste resultaten zijn nu bekend. Met behulp van een grondradar, inspecties en archiefonderzoek is nu het grootste deel van de kelders in beeld. Alle eigenaren zijn via een brief geïnformeerd, maar nog niet iedereen heeft gereageerd. Zo wil de gemeente deze kelders onderzoeken op mogelijke gebreken, maar daarvoor hebben ze toegang nodig en dat is nog niet bij alle kelders gelukt.
Vrachtverkeer In september van dit jaar is een verkeerstelling gedaan. Er werden per week ongeveer 44 te zware vrachtwagens met een leeg gewicht van meer dan vijf ton aangetroffen. Hiervan reden er 37 op wegen met straat- en werfkelders.
Vanaf februari 2021 hoopt de gemeente vrachtwagenverboden in te kunnen voeren. Op die manier wordt voorkomen dat zwaar verkeer over de werfkelders kan rijden. Dat voorkomt schade en is iets waar de eigenaren van de kelders mede op hebben aangedrongen.
De komende weken wordt verder bekeken hoe dit technisch kan worden uitgevoerd en wat de maatschappelijke en economische effecten zullen zijn van een dergelijk verbod.
Financiën De grote vraag is nog wie er nu voor de kosten van het herstel van de werfkelders moet opdraaien. De gemeente of de particuliere eigenaren van de kelders of samen. Een advocatenkantoor doet onderzoek hiernaar. De resultaten hiervan worden doorgestuurd naar een commissie van wijzen, waarin gemeente en eigenaren in vertegenwoordigd zijn. Deze commissie zal vervolgens advies uitbrengen.
De gemeente verwacht dit voorjaar duidelijk te hebben hoeveel geld nodig is om het herstel van de werven te financieren.
Het advies gaat over de rechten en plichten van eigenaren en de gemeente, over eigendomsverhoudingen en over de samenwerkingsvorm. Eigenaren en gemeente kunnen hun vragen, praktijkvoorbeelden, belangen en zorgen met de commissie delen, waarna de experts in algemene zin zullen adviseren
De commissie is een idee van grachtbewoner Peter Hustinx. Hij heeft samen met twee andere keldereigenaren en de gemeente de experts geselecteerd. Voorzitter van de commissie is Hans Hofhuis, oud-president van de rechtbanken Den Haag en ‘s-Hertogenbosch en voormalig vicepresident van de rechtbank Utrecht. De andere experts zijn Jan Rots, hoogleraar constructiemechanica aan de TU-Delft, en Ton van Snellenberg, programmamanager bij de gemeente Enschede. Hij is betrokken geweest bij de herontwikkeling van de wijk Roombeek na de vuurwerkramp.
Wethouder “Het is heel belangrijk dat deze commissie bereid is hun expertise en wijsheid in te zetten. Ik hoop en verwacht dat hun onafhankelijk advies bijdraagt aan het vertrouwen van belanghebbenden en de kwaliteit van de afspraken die we gaan maken”, zegt wethouder Kees Diepeveen. Initiatiefnemer Hustinx: “Ik zie de commissie van wijzen als een wegbereider voor een gelijkwaardig speelveld voor gemeente, bewoners en keldereigenaren. Met als doel een beheerplan waar bewoners, keldereigenaren en de gemeente zich aan willen binden.”
Bewoner en werfkeldereigenaar Maarten van den Oever: “Het wervengebied is het hart van de stad Utrecht, de marktplaats waar iedereen elkaar ontmoet. En dus is het een belang voor de hele stad, niet alleen omdat het erfgoed is, maar omdat we elkaar daar allemaal tegenkomen.”
Werven in slechte staat De staat van de werven in de stad laat te wensen over. Om ze voor de toekomst te behouden heeft de gemeente een grote en peperdure operatie opgezet om ze weer in goede staat terug te brengen. Binnenstadbewoners met een werfkelder maken zich al jaren zorgen over het verkeer dat over de grachten rijdt, omdat daardoor de ondergrondse ruimtes beschadigd raken. Vrachtwagens mogen officieel niet meer op de grachten rijden, maar dat gebeurt tot ergernis van de bewoners nog wel
Daarnaast heeft de gemeente in samenspraak met bewoners een commissie van wijzen aangesteld om te adviseren over de aanpak van de werven in de toekomst. De commissie bestaat uit Hans Hofhuis, voormalig (vice)-president van de rechtbanken Utrecht, Den Haag en ‘s Hertogenbosch, prof.dr.ir. Jan Rots, hoogleraar Constructiemechanica aan de TU-Delft en drs. Ton van Snellenberg, betrokken bij het herstel van de wijk Roombeek na de vuurwerkramp.
De bedoeling is dat de commissie volgend voorjaar advies uitbrengt dat betrokken kan worden bij programmaplan Wervengebied. Bewoners mogen casussen aandragen, maar de commissie is niet bedoeld om individuele conflicten te beslechten. De adviezen zijn volgens de gemeente zwaarwegend, maar niet bindend.
Aan de verhoudingen met de bewoners in het wervengebied schort het nogal. Eind augustus lieten de bewoners van een deel van de Kromme Nieuwegracht weten niet langer met de gemeente te willen praten. Ze voelden zich geschoffeerd en waren teleurgesteld omdat niet werd gereageerd op aanhoudende verzoeken om maatregelen te nemen tegen zwaar verkeer.
Niet alleen oplossen
Wethouder Diepeveen heeft de gemeenteraad laten weten dat de ‘samenwerking weer wordt opgepakt’. Bewoner Ronald van der Krogt bevestigt dat. ,,We hebben gezegd: laten we het maar weer proberen.’’ Volgens Van der Krogt hebben beide partijen elkaar nodig. ,,Als bewoners kunnen wij het probleem niet alleen oplossen.’’
De gemeente Utrecht werkt al jaren aan de kademuren, werfkelders en kluismuren rond de grachten. Dit project kampt met veel problemen en vertragingen.
De Utrechtse werven zijn uniek. Nergens in de wereld zijn de grachten zo opgebouwd als in onze stad. Alleen zijn de werven en de kelders niet altijd in goede staat. Daarom loopt er onder meer een jarenlang project om de wal- en kluismuren op te knappen. Dat gaat echter niet soepel, er is al veel te veel geld uitgegeven en het project werd flink onderschat.
Problemen zijn er niet alleen bij de wal- en kluismuren. Ook de kelders zijn veelal in slechte staat. De laatste jaren waren er op meerdere plekken in de stad verzakkingen. De Kromme Nieuwegracht en de Nieuwegracht zijn lang afgesloten geweest voor autoverkeer omdat het te gevaarlijk was.
Welk gebied?
Het wervengebied is het gebied binnen de singels en de waterlopen van de Oudegracht, Nieuwegracht, Lichtegaard, Kromme Nieuwegracht, Drift, Vismarkt, Zoutmarkt, Plompetorengracht, Choorstraat en de werven Lijnmarkt. Het gebied telt ca. 800 werfkelders. Regelmatig is het onduidelijk wie nu precies de eigenaar is van welk onderdeel van een stukje werf(kelder).
Omdat de gemeente het wervengebied goed wil bewaren, en er talrijke problemen zijn, is er in juli van dit jaar een nieuwe aanpak gepresenteerd. Het complete wervengebied moet aangepakt gaan worden, samen met alle eigenaren en beheerders.
Bewoner en werfkeldereigenaar Maarten van den Oever: “Het wervengebied is het hart van de stad Utrecht, de marktplaats waar iedereen elkaar ontmoet. En dus is het een belang voor de hele stad, niet alleen omdat het erfgoed is, maar omdat we elkaar daar allemaal tegenkomen.”
Advies
Om dit te begeleiden is er nu dus een commissie van wijzen gepresenteerd. De commissie heeft de opdracht om zowel de keldereigenaren als de gemeente te adviseren. Het advies gaat over de rechten en plichten van eigenaren en de gemeente, over de eigendomsverhoudingen en over de samenwerkingsvorm van eigenaren en de gemeente in het herstel, beheer en behoud van het wervengebied.
Eigenaren en de gemeente kunnen hun vragen, praktijkvoorbeelden, belangen en zorgen met de commissie delen, zodat de commissie in algemene zin kan adviseren. Over individuele gevallen wordt niet geadviseerd. De commissie is gevraagd het advies komend voorjaar uit te brengen. De uitkomsten worden gebruikt voor het nieuwe plan voor het herstel, beheer en behoud van het wervengebied.
De commissie is een idee van grachtbewoner Peter Hustinx dat door de gemeenteraad en het college van B&W is omarmd. Peter Hustinx heeft samen met twee andere keldereigenaren en de gemeente de drie onafhankelijke experts in de commissie geselecteerd en de opdracht geformuleerd. Deze opdracht aan de commissie biedt de beste garantie voor een onafhankelijk advies over de samenwerking tussen gemeente en eigenaren.
De commissie bestaat uit de volgende leden: De heer mr. H.F.M. (Hans) Hofhuis, oud-president van de rechtbanken Den Haag en ‘s-Hertogenbosch en oud-vicepresident van de rechtbank Utrecht, tevens voorzitter; De heer prof.dr.ir. J.G. (Jan) Rots, hoogleraar constructiemechanica aan de TU-Delft; De heer drs. A.H.L.M. (Ton) van Snellenberg, programmamanager bij de gemeente Enschede en betrokken geweest bij de herontwikkeling van de wijk Roombeek na de vuurwerkramp.
Gelijkwaardig speelveld Initiatiefnemer Peter Hustinx: “Ik zie de commissie van wijzen als een wegbereider voor een gelijkwaardig speelveld voor gemeente en bewoners/keldereigenaren. Met als doel een beheerplan waar bewoners/keldereigenaren en de gemeente zich aan willen binden.”
Wethouder Kees Diepeveen: “Het is heel belangrijk dat deze commissie bereid is hun expertise en wijsheid in te zetten voor het behoud van ons erfgoed. Ik hoop en verwacht dat hun onafhankelijk advies bijdraagt aan het vertrouwen van belanghebbenden en de kwaliteit van de afspraken die we gaan maken.”
