Het herstel van het erfgoed is al jaren een hoofdpijndossier. Rotte plekken, verzakkingen, scheuren in muren, de problemen zijn niet nieuw. Zou er niets aan gedaan worden, dan zouden de middeleeuwse kelders en werven letterlijk instorten. Om dit horrorscenario te voorkomen, werkt de gemeente al sinds 2013 met man en macht aan het herstel van het erfgoed. Maar de ene tegenslag was nog niet opgelost of de volgende diende zich alweer aan: verzakkingen, muren die slechter bleken dan gedacht en vooral ook: de kosten die almaar opliepen.
In 2019 werd het project dan ook grotendeels stilgelegd. Het ingenieursbureau AnteaGroup onderzocht het project en velde na maanden een snoeihard oordeel: Utrecht heeft het herstel van de kademuren ernstig onderschat. Het projectmanagement was bovendien niet op orde en verbetermaatregelen werden niet goed uitgevoerd en geëvalueerd ,,Pas gaandeweg het project is een goed besef ontstaan van de complexiteit van het project en de onzekerheden die op het project van invloed zijn.’’ Een stevige koerswijziging bleek nodig.
Meest urgente werkzaamheden
Het wachten was dan ook op een nieuw plan van aanpak dat vrijdagmorgen door wethouder Kees Diepeveen (GroenLinks, openbare ruimte) werd gepresenteerd. Het plan brengt in beeld wat er de komende dertig jaar voor nodig is om het wervencomplex voor de toekomst te bewaren. Het plan richt zich op veiligheid, erfgoed en gebruik. Daarmee is de aanpak veel breder dan het eerdere project wal- en kluismuren. Zo worden de Plompetorengracht, de Drift, het herstel van kelders en het weren van te zwaar verkeer erbij betrokken.
Utrecht wil de komende drie jaar eerst met de meest urgente herstelwerkzaamheden in de binnenstad beginnen. Het gaat dan om werkzaamheden op acht plekken langs de Oudegracht en twee plekken op de Kromme Nieuwegracht. De stad wil daarnaast extra maatregelen nemen om te zwaar verkeer te weren, zoals camera’s, extra breedtebeperkingen en handhaving. Ook blijft het interventieteam, dat handelt bij acute situaties, intact, zodat waar nodig direct actie kan worden ondernomen. De kosten hiervan zijn 48 miljoen euro.
Samenwerken heeft topprioriteit
Aan het projectplan is uitgebreid onderzoek voorafgegaan. ,,Dit laat zien dat het gebied nog complexer in elkaar zit dan gedacht.’’ Het gaat in totaal om 1,1 van in totaal 1,3 kilometer aan kluismuren waar nog aan gewerkt moet worden. Bij de walmuren gaat het om 0,9 kilometer van in totaal 4 kilometer. ,,Er is nauwe verwevenheid tussen verschillende onderdelen, zoals muren, kelders, water en wegen en daarmee dus tussen eigendom van bewoners, ondernemers en gemeente. Het is wat ons betreft topprioriteit om goed samen te werken met eigenaren, bewoners en ondernemers om ons historische erfgoed te behouden en versterken.’’
De gemeente wil een handreiking doen naar keldereigenaren. Deze eigenaren voelden zich de afgelopen jaren door de gemeente op tal van punten in de steek gelaten, onder meer door schade vanwege zwaar verkeer dat over de grachten kon blijven rijden. Bewoners aan de Kromme Nieuwegracht zeiden onlangs nog het vertrouwen op in de gemeente, ook bewoners aan Oudegracht waren boos. ,,Dit kunnen we alleen maar erkennen, we zijn als gemeente te afhoudend geweest’’, zegt Diepeveen. Hij is vastbesloten daar nu verandering in te brengen.
Zo stelt Utrecht voor een door de eigenaren en de gemeente gezamenlijk aangewezen deskundige de oorzaken van eventuele schade aan kelders te laten vaststellen. De kosten voor dat onderzoek zal de gemeente op zich nemen. ,,Het doel is om met elkaar tot een zo eenvoudig en eerlijk mogelijke kostenverdeling te komen.’’ Een commissie van wijzen, die het college adviseert over de aanpak, stelt voor om de kosten voor het waterdicht maken van de kelders fifty-fifty te verdelen tussen gemeente en eigenaren. ,,Daar staan wij positief tegenover.’’
Wervenmeester
Ook is de gemeente van plan om een onafhankelijke derde in te schakelen om afspraken te maken tussen keldereigenaren en de gemeente over de samenwerking. Daarnaast wordt een advies van de commissie overgenomen om gezamenlijk opdrachtgever te worden voor het herstel van de kelders, ‘zodat sprake is van een gelijkwaardige positie’. Verder komt er op advies van de commissie opnieuw een wervenmeester, bij wie bewoners terecht kunnen met al hun vragen en meldingen over het wervengebied.
Over de eventuele schade die is ontstaan door te zwaar verkeer stelt de wethouder: ,,We zien nu in dat we eerder en meer maatregelen hadden kunnen nemen om zwaar verkeer te weren en de fundering van wal- en kluismuren te stabiliseren. We trekken ons dat aan. We zijn bereid het herstel van de schade door zwaar verkeer te betalen.” De gemeente organiseert eind mei online bijeenkomsten met keldereigenaren, bewoners en ondernemers om in gesprek te gaan over de aanpak, het gezamenlijk opdrachtgeverschap en de samenwerking.
Als het werk over zo’n dertig jaar klaar is, dan zou het erfgoed er weer zo’n 100 jaar tegenaan moeten kunnen, maar er blijft dan wel altijd beheer en onderhoud nodig. De afgelopen jaren is er al een kleine 70 miljoen euro aan het herstel geïnvesteerd. Diepeveen erkent dat er nog veel werk ligt, maar hij denkt dat de gemeente het aankan. ,,We gaan het in partjes hakken. Nu kiezen we voor een driejarig plan, daarna moet het om vierjarenplannen gaan en dat aan het eind van ieder jaar met een jaar uit te breiden, zodat nauwkeurig in beeld blijft wat er waar en wanneer moet gebeuren en hoeveel dat kost.’’
Lees het volledige Nieuwsbericht gepubliceerd door:
